โพรไบโอติก เพื่อนตัวเล็ก ที่ประโยชน์ไม่เล็ก

จุลินทรีย์ตัวดี เพื่อนแท้ มาเฟียใหญ่ประจำร่างกาย 

1. 1. ในร่างกายของเรามีสิ่งมีชีวิตขนาดเล็กๆ ที่มองไม่เห็นด้วยตาเปล่า กระจายตัวอยู่ตามอวัยวะต่างๆทั่วร่างกาย ไม่ว่าจะเป็น ผม ผิว ช่องปาก ทางเดินอาหาร ทางเดินหายใจ ไปจนถึงช่องคลอด มีทั้งตัวที่น่ารัก และไม่น่ารักปะปนกันไป โดยประชากรส่วนใหญ่คือแบคทีเรีย ถ้าเป็นแบคทีเรียประจำถิ่น หรือ แบคทีเรียตัวดี เราจะรู้จักกันในนาม “โพรไบโอติก(Probiotics)” แต่จริงๆแล้วสิ่งมีชีวิตตัวเล็กๆในร่างกายของเราไม่ได้มีแค่แบคทีเรียเท่านั้น มันยังมีเชื้อไวรัส เชื้อรา และโปรโตซัว อีกด้วย ดังนั้นถ้าจะเรียกให้ถูกควรใช้คำว่า ไมโครไบโอต้า(Microbiota) โดยถ้านำจำนวนของไมโครไบโอต้าทั้งหมดในร่างกายมาชั่งรวมกัน พบว่ามีน้ำหนักเกือบ 2 กิโลกรัม หรือ เกือบเท่ากับขนาดสมองของมนุษย์เลยทีเดียว 

1. 1. จุลินทรีย์ที่ดีจะช่วยควบคุมสมดุลย์ในร่างกายให้มีสุขภาพดีและปราศจากโรค โดยมีหน้าที่หลัก คือ คอยยึดเกาะตามผนังเซลล์ของอวัยวะต่างๆที่มันอาศัยอยู่ เพื่อไม่ให้เชื้อก่อโรคมารุกราน ช่วยย่อยใยอาหารให้กลายเป็นกรดไขมันสายสั้น ที่เป็นอาหารของผนังลำไส้ ทำให้ลำไส้แข็งแรงไม่ไวต่อสิ่งกระตุ้นต่างๆ ไปจนถึงการกระตุ้นภูมิต้านทานในร่างกาย เป็นต้น

1. 1. ในปัจจุบันมีหลักฐานทางวิทยาศาสตร์ที่สนับสนุนว่า จุลินทรีย์ตัวดีหลายๆสายพันธุ์สามารถป้องกันและรักษาโรคติดเชื้อ หรือโรคที่เกิดจากความผิดปกติต่างๆของร่างกาย ช่วยลดความรุนแรงหรือลดระยะเวลาของการเป็นโรคได้ โดยพบว่าการมีจำนวนจุลินทรีย์ตัวดีในลำไส้ลดลงสัมพันธ์กับการเพิ่มขึ้นของอัตราการเกิดโรคภูมิแพ้ หอบหืด อ้วน ผิวหนังอักเสบ แผลเรื้อรัง หรือ ผิวหนังอักเสบ

1. 1. ลำไส้ เป็นอวัยวะที่มีความเกี่ยวข้องกับปัญหาสุขภาพมากที่สุด แต่มักถูกละเลย ลำไส้เป็นทั้งสมองที่สองของร่างกาย เนื่องจากมันมีระบบสั่งการการทำงานได้ด้วยตัวเองโดยไม่ผ่านสมอง และ เป็นหน่วยสร้างภูมิต้านทาน โดยพบว่า 70% ของเซลล์ภูมิต้านทานอยู่ที่ลำไส้ งานวิจัยเมื่อไม่นานนี้ ระบุว่า การมีปัญหากระเพาะและลำไส้ทำให้มีโอกาสที่จะเป็นโรคต่างๆ ง่ายขึ้นด้วย เช่น ไข้หวัด การที่ร่างกายมีสมดุลย์จุลินทรีย์ที่ดี จะทำให้ลำไส้แข็งแรง และเมื่อลำไส้แข็งแรงก็จะทำให้ร่างกายแข็งแรงไปด้วย ดังคำกล่าวที่ว่า “สุขภาพดี เริ่มต้นที่ลำไส้”

1. 1. Probiotics ควรกินตอนท้องว่างจะดีกว่า เพื่อหลีกเลี่ยงการถูกทำลายโดยกรดในกระเพาะอาหาร ยกเว้นหาก Probiotics นั้นจะสามารถทนต่อกรดในกระเพาะอาหารได้ หรือผลิตภัณฑ์เสริมอาหารนั้นมีเทคโนโลยีของเม็ดแคปซูลที่สามารถช่วยป้องกันกรดในกระเพาะอาหาร เพื่อให้ไปแตกตัวส่ง Probiotics เหล่านั้นให้ถึงลำไส้ซึ่งมีความเป็นด่างได้อย่างปลอดภัย

ทำความรู้จักเพื่อนให้ดี เพื่อนก็จะอยู่กับเราไปอีกนาน

1. ต่างถิ่น ต่างนิสัย

• ต่างถิ่น คือ ถ้าแหล่งอาศัยดั้งเดิมในร่างกายของแต่ละสายพันธุ์อยู่บริเวณใด ก็จะมีประโยชน์สำคัญต่ออวัยวะนั้นๆได้ดี เช่น Lactobacillus เปรียบเสมือนผู้พิทักษ์ช่องคลอดและลำไส้, Staphylococcus epidermidis เป็นเจ้าพ่อคุมผิว, Bifidobacteria มักพบมากที่ลำไส้ คอยทำหน้าที่สารพัดประโยชน์ เช่น ช่วยหมักอาหารเพื่อเปลี่ยนเป็นพลังงาน, ปรับสมดุลภูมิต้านทาน เป็นต้น ดังนั้นเวลาเราจะเลือกรับประทานโปรไบโอติกส์ เราควรเลือกสายพันธุ์ที่เหมาะกับบริเวณที่เกี่ยวข้องกับปัญหาสุขภาพเรา
• ต่างนิสัย เช่น Bacillus coagulans เป็นสายพันธุ์ที่ทนต่อสภาพแวดล้อมต่างๆได้ดี ทนได้แม้แต่สภาวะที่เป็นกรด ด่าง หรืออุณหภูมิสูงๆ จึงนิยมนำมาใช้ในการรักษาโรคที่เกี่ยวข้องกับทางเดินอาหาร หรือ เชื้อ Lactobacillus rhamnosus GG เป็นสายพันธุ์ที่เจริญเติบโตเป็นโคโลนีในลำไส้ได้ดี ก็จะคอยต้านการติดเชื้อในลำไส้และช่วยปรับสมดุลของระบบภูมิต้านทานได้ดี สามารถนำมาใช้รักษาอาการท้องเสียหรือภูมิแพ้ได้ ถ้านำเชื้อ Lactobacillus rhamnosus GG ไปรักษาโรคติดเชื้อในทางเดินปัสสาวะ ก็อาจจะไม่ได้ผล เป็นต้น ดังนั้นการรับประทานโปรไบโอติกส์ที่ดี ควรจะรับประทานให้หลากหลายสายพันธุ์ เพื่อให้สามารถดูแลสุขภาพได้หลากหลายด้าน

2.  พาเพื่อนเข้าบ้านให้ปลอดภัย

          กว่าที่โพรไบโอติกจะเข้าไปถึงที่หมาย(โดยส่วนใหญ่คือบริเวณลำไส้) จะต้องผ่านอุปสรรคมากมาย ไม่ว่าจะเป็นกรดจากกระเพาะอาหาร ด่างจากน้ำดี หรืออุณหภูมิที่สูงระหว่างการขนส่งหรือการเก็บรักษา ถ้าเราเลือกรับประทานสายพันธุ์ที่ไม่ทนต่อสภาพแวดล้อมเหล่านี้ หรือ ใช้ผลิตภัณฑ์ที่ไม่มีแคปซูลที่ดีในการป้องกันการทำลายของกรด ด่าง หรือความชื้น ก็คงไม่ต่างอะไรจากการกินผงแป้งเปล่าๆ

3.  ทำความสะอาดบ้านต้อนรับเพื่อน

          ใครจะไปอยากอยู่ ถ้าบ้านสกปรกโพรไบโอติกก็เช่นกัน ผนังลำไส้ของเราจะมีส่วนของวิลไล ที่มีลักษณะคล้ายนิ้วมือยื่นออกมาจากผนังลำไส้และจะมีเมือกลื่นๆเกาะติดบริเวณนั้น ซึ่งเป็นที่ยึดเกาะของจุลินทรีย์ตัวดีต่างๆ ถ้าเราไม่ทำความสะอาดลำไส้ให้ดี หรือ คนที่ท้องผูกบ่อยๆ ก็จะมีคราบตะกรันเกาะติดบริเวณนั้น ไม่เหลือพื้นที่ให้จุลินทรีย์ตัวดียึดเกาะและเจริญเติบโต ดังนั้นการรับประทานโพรไบโอติกให้ได้ผลดี ควรจะต้องทำความสะอาดลำไส้ให้สะอาดก่อน เช่น การดีท๊อกซ์ลำไส้ การทานอาหารที่มีกากใยสูง เป็นต้น เมื่อบ้านน่าอยู่ คู่หูจุลินทรีย์ก็จะเจริญเติบโตกับเราได้ดีขึ้น

4.  เลี้ยงอาหารเพื่อนให้อิ่ม

          การรับประทานโพรไบโอติกให้ได้ผลดี ก็ควรที่จะรับประทานอาหารเลี้ยงเชื้อ หรือ พรีไบโอติกส์ (Prebiotics) เข้าไปด้วย พรีไบโอติกส์ในธรรมชาติ เช่น กล้วย แอปเปิ้ล ขึ้นฉ่าย บล็อคโคลี  ธัญพืชต่างๆ เป็นต้น ผลิตภัณฑ์ที่ดีควรจะมีทั้งเชื้อและอาหารเลี้ยงเชื้อร่วมกัน หรือเรียกว่า “ซินไบโอติค Synbiotics”

5.  รักเพื่อน ต้องไม่ทำร้ายเพื่อน

          ถ้าเราเลี้ยงดูเพื่อนเราอย่างดี แล้วอยู่ๆก็ส่งอาวุธไปทำลายล้าง ก็ไม่ต่างอะไรกับเพื่อนรักหักเหลี่ยมโหด อาวุธที่เรามักเอาไปทำร้ายเพื่อนโดยไม่รู้ตัว เช่น การรับประทานยาปฏิชีวนะบ่อยๆ มันจะทำลายล้างแบคทีเรียอย่างไม่เลือกหน้า ทั้งแบคทีเรียตัวร้ายและแบคทีเรียตัวดี, ยาลดกรด จะทำให้สภาพความเป็นกรด-ด่างในทางเดินอาหารเสียไป ก็สามารถรบกวนสมดุลของแบคทีเรียในลำไส้ได้ หรือ การสวนล้างช่องคลอด ที่ทำให้เชื้อ Lactobacillus อยู่ในสภาพที่ไม่เหมาะในการเจริญเติบโต ก็มีโอกาสที่จะติดเชื้อในช่องคลอดได้ง่าย เป็นต้น ถ้าหากเราหลีกเลี่ยงปัจจัยเหล่านี้ไม่ได้ ก็ควรจะหาโพรไบโอติกรับประทาน เพื่อให้สมดุลย์จุลินทรีย์กลับเข้าสู่ภาวะปกติ

6.  งานเลี้ยงย่อมมีวันเลิกรา

          เกิด แก่ เจ็บ ตาย เป็นเรื่องที่หลีกเลี่ยงไม่ได้ แม้แต่โพรไบโอติก ดังนั้นการรับประทานโพรไบโอติกให้ได้ประสิทธิภาพที่ดี คือ ควรรับประทานให้ต่อเนื่องและยาวนานพอ เพื่อชดเชยส่วนที่ตายไปในแต่ละวัน 

ตัวอย่างเชื้อโพรไบโอติกที่มีประโยชน์ต่อร่างกาย

          ¤  Bacillus coagulans ปรับลำไส้ เพิ่มภูมิต้านทาน